मयूरवर्ण महाविहार, भिन्छेँबाहाःया सम्माननियदशस्थविर आजुपिं प्रत्येकसिनं थनयादिगीआगमय् पालंपाः लच्छि लच्छिया पाःफयाःनित्यपूजानापं चर्हेपूजाथःम्हसिगु पालय् लाःवइगु मेमेग पूजायागु न पाःफयावयाच्वंगु दु । थ्वयानापनाप दच्छिया दुने न्ह्याकेमाःगु विविधपूजाकार्यस सम्मिलितजुयाःमाःगु व्यवस्था सुचारु रुपं पूवंकाबिज्यानाच्वंगु दु । थुकथं न्ह्याकायाच्वंगु प्रत्येक पूजाय् मूलाचार्य जुयाबिज्याइम्हचक्रेश्वर आजु खःसाउपाध्यायअन्यकार्य यानाबिज्याइगु खः । पूजायाये सिधयेकाः समे, भोजन यायेमाःगु व्यवस्था नं दु ।
थुगु महाविहारय् दच्छिया दुने थ्वसपोल आजुपिन्सं न्ह्याकावयाच्वंगु विविधज्याझ्वःथथे दु :-
१. चर्हे पूजा:-
थनयाआजुपिनिप्रत्येकहहिनायाचर्हेसंचर्हेतक लच्छिया दिगीइपाःफयेगु व्यवस्थाजुयाच्वगु दु । पालःम्ह स्थविर आजुं चर्हे कुन्हु माःगु व्यवस्थायानाः सकलआजुपिं सम्मिलितजुयाःचर्हेपूजायानावयाच्वंगु दु । थ्वकुन्हु पूजाकोचायेकाभोजन लिपापाःपुलेगु ज्या यानावयाच्वगु दु । थ्वकुन्हु क्वापाजुया द्योःपालाःम्हसितध्वाखापूजायाकेमाःगु चलन दु । अथेहे थ्वकुन्हुया संयाइबले थनयाबाहाःपाःचां (बाफाचां) गंचाहुलेगु मार्ग निचाःचाहुलेगु जुल । नापं निचाःगु चाहुलीगु क्रमय् छम्हसिनं च्वकाबजिव्हलावनीगु जुल ।
२. सम्वरोदयदिशीपूजा :-
मंसिरकृष्ण दशमीकुन्हु सम्वरोदयजूगु दिजुयाःथ्वदिं लुमंकाःथ्वकुन्हु थुगु विहारया मूआगमय् दशस्थविर आजुपिं व उपाध्याय सम्मिलितजुयाः बकंछिमाथं कथं सम्वरोदयदशमीपूजायानाः प्रज्ञा प्रसादया रुपय् प्रज्ञाब्व कायेगु व भोजन नं यायेगु चलन दु । थुकीयाव्यवस्थाआगमय् पाःलाःम्हआजुं यानाबिज्याइगु खः ।
अथेहे मंसिरकृष्ण एकादशीकुन्हु विहारया दशस्थरि आजुपिं व उपाध्याय सहित भिन्छेबाहाःयाकचाबाहाः — हेनुबाहालय् वनां दिशीपूजायायेमाःगु चलन दु । थ्वकुन्हु नं बकंछिमाथं पूजायानाः प्रज्ञाब्व कायेगुयानापं समे भोजन न यायेमाःगु चलन दु । थुकियाव्यवस्थाचक्रेश्वर आजुं यानाबिज्याइगु खः ।
३. क्वापाःद्यःया बुसाधं :-
प्रत्येकदँय् थुगु विहारय् विराजमानजुयाबिज्याःम्हभगवान् बुद्घ क्वापाःद्यःयागु बुसाधं यानावयाच्वंगु दु । पौष महिनायापुन्हीअर्थात् मिलापुन्हीकुन्हु क्वापाःद्यःया अग्रस च्वनाः प्रज्ञापारमिताग्रन्थपूजा पाठ यायेगुयानापं चक्रेश्वर आजु व उपाध्यायच्वनां हमोमार्चन सहितक्वापाःद्यःयागु पूजायायेगु याना बुसाधं हनांवयाच्वंगु जुल । थुगु पूजां लिपादिगीआगमय् दशस्थविर आजुपिं च्वनां अगंपूजायायेमाःगु जुल । थ्वकुन्हुयापूजांनिसेंसिन्हःपूजायायेगु तकया ज्या न्ह्याकावनेत थनयाआजुपिं मध्यय् छम्हसिनं पालंपाःपाःफयावयाच्वंगु जुल ।
४. द्यःलाःवनेगु :-
थनयापिनिविश्वास अनुसार थुगु मयूरवर्णमहाविहार निर्माणया निंतिं शुभमुहूर्त व पवित्र स्थान निदिंष्टया लागीलँक्यनेत वःम्हम्हय्खा(मयूर) थन प्रेश जूगु जुल । थुगु दिं माघशुक्ल द्वादशीकुन्हु खः । थ्वकुन्हुयादिं लुमंकाःथनयादशस्थविर आजुपिं व क्वापाःद्यःयापाःलाः सकसियां नीचीयानाःम्हय्खु खुसिइवनाःद्वाफ्वस्वां चुइकाःउगु द्वाफ्वस्वां द्यः भाःपाःकलशय् बिज्याकाःजात्रायानाहयेगु चलन दु । थुगु कलशजात्रायानाहयाःथुगु विहारप्रवेशयायेन्ह्यःविहार प्रवेशद्वारया पखालखुइअजिपिन्सं लसकुस यानाःविहारय् बिज्याकेगु यानावयाच्वगु दु । थ्वकुन्हु अजिपिन्सं १२ ब्वभूजाक्वापाःद्यःयान्ह्यःने चक्रेश्वर आजुं होमार्चन सहितपूजायायेमाःगु जुल । थुगु पूजाय् क्वापाःद्यःयापाःलाःम्हयजमानच्वनाबिज्यइगु खः ।
विहारयागु होमार्चन पूजादिक्वचायेकाःदिगीआगमय् सकलआजुपिं व उपाध्यायच्वनाःआगं पूजायायेमाःगु चलन दु । न्हापाथ्वदिकुन्हु संघया सकलें दुजःतमुनां संघभोजन यायेमाःगु चलनदुगु खः, आःवयाआजुपिंअजिपिं उपाध्याय व द्यःपाःलाःजकच्वनां जाभ्वय् यानावयाच्वंगु जुल ।
५. ल्हुतिपुन्हीपूजा :-
चैत्र पूणिमा अर्थात् ल्हुतिपुन्हीकुन्हु थनयाआजुपिनिदिगीइच्वनाःआगंपूजान्ह्याकावयाच्वंगु दु । थ्वपूजाथनयाआजुपिनिगु दच्छिया मुनां च्वगुं बँउदांयापाखेंपूजान्ह्याकावयाच्वंगु खः ।
६. अक्षयतृतीयापूजा :-
बैशाखशुक्लअक्षयतृतीयाकुन्हु क्वापाः देगःयागु वुसाधं हनावयाच्वंगु दु । थ्वकुन्हु क्वापाद्यःयाथाय् स्वभावपूजाकथं पूजादियानाःदिगीइआजुपिं च्वनां वकंछिमाथं कथं पूजायानाःथुगु ज्या क्वचायेकावयाच्वंगु दु ।
७. बैशाखपुन्हीपूजा :-
सिद्घार्थया जन्म, बुद्घत्वप्राप्ति व महापरिनिर्माण जूगु त्रि—संयोग चूलाःगु दिं बैशाखपुन्ही स्वांयापुन्हीखः । थ्वकुन्हु थुगु विहार निर्माण यानाःकार्य सुसम्पन्नजूगु शाक्यमुनिबुद्घयामूर्ति थुगु विहारया मू देगलय् स्थापनायानाः प्राणप्रतिष्ठा याःगु शुभदिन नं खः । थ्वकुन्हु नं म्हय्खुसिइवनां द्यः लाःवनेगु, अजिपिन्सं १२
ब्वभूजाब्वयेगु चलन नं दनि । थ्वकुन्हु चक्रेश्वर आजु क्वापाद्यःयान्ह्यःनेच्वनाःहोमार्चन पूजायानायाच्वंगु दु । क्वापाद्यःयाथाय् जुइगु थुगु पूजाय् द्यःपाःलाःयजमानच्वनेमाःगुजुल । थनयागु ज्याझ्व धुंकाःदिगीइआजुपिं सकलें सम्मिलितजुयाःगीतार्चन सहित बकंछिमाथं आगंपूजायानाःआजु अजिपिनिजाभ्वय् यायेमाःगु दु ।
थ्वहे दिनय् बहनीथुगु कार्यया दाताकमलानन्दआजु व वद्यालक्ष्मीअजि, थुपिं निम्हसयागु नामं अलगअलगलोकोत्तर श्राद्घ यानायाच्वंगु दु । थुगु श्राद्घकार्यस चक्रेश्वर आजु मूलाचार्य जुयाबिज्याइसामंत्रकवःयाआजु यजमानच्वनाबिज्याइ । थौंकन्हय् मंत्रकवःया देवरत्नबज्राचार्य थुगु पूजाय् यजमानच्वनावयाच्वंगु दु । थ्वकुन्हु न्हापा संंघभोजन यायेमाःगु चलनखः । आःथुगु चलनमदयेधुंकल ।
८. चापूजाएव त्रेताथूर पूजा :-
जेष्ठ कृष्ण अष्टमि कुन्हु यल पञ्चदानयालागीगुल्पाः छिइतः चाकाःवनीगु दिं कथं मानय् यानावयाच्वंगु खः । थ्वकुन्हु दशस्थविर आजुपिन्तपञ्चदान नं बिइमाःगु जुल । थौं कन्हय् थ्वचलन नं मदयेधुकल ।
थ्वहे दिनकुन्हु पञ्चस्थ्विर आजुपिन्सं त्रेताथूरपूजायानायाच्वंगु दु । थौंकन्हय् दशस्थविर आजुपिं सकलें मुनां थुगु पूजायानायाच्वंगु जुल ।
९. कोलास्यापूजा :-
आषाढशुक्ल द्वितिया, थ्वकुन्हु थनयादिगीइविराजमानजुयाबिज्याःपिं आजु अजिया बुसाधंया रुपय् हनावयाच्वंगु दु । थुगु कार्यस आजुपिं च्वनाःसिन्दूरार्चन अर्थात् सिन्हःपूजाथ्यंकयानाः बुसाधं हनावयाच्वंगु जुल । थ्वकुन्हु आजु अजिपिं सकलें मुनाभोजन यायेमाःगु जुल ।
१०. आषाढ पुन्हीपूजा :-
आषाढ पुन्हीकुन्हु थनयाआजुपिनिदिल्लापूजायायेमाःगुचलन दु । थ्वकुन्हु दिगीइआगंपूजायानाःथुगु पूजा सम्पन्नयानावयाच्वंगु जुल ।
११. पञ्चाष्टमि :-
श्रावणशुक्ल अष्टमी पञ्चाष्टमिया दिनस थनयाआजुपिं सकलसिंन पञ्चदानबिइगु चलन दु । न्हापाआजुपिनिगु छें छें वनाःथकालिम्हआजुं निसें पञ्चदानफःवनेगुयानावयाच्वंगु खः । थौंकन्हय् दिगीइदुने हे आजुपिं सकलसियापञ्चदानबिइगु व फयेगु यानावयाच्वंगु दु ।
थ्वदिं कुन्हु क्वापाःद्यःयाथाय् दत्ततयातःगु वादानबिइगु ज्या क्वापाःद्यःयापाःलाःम्हसिनं यायेमाःगु चलन दु ।
१२. श्रावण कृष्ण चौथि :-
गुंलायाउपलक्ष्यबौद्घविहारय् बहिद्यःब्वयेगु परम्परा अनसुार थुगु विहारय् नं बाहाःद्यःयाप्रतीकक्वापाःजु सम्यक्द्यः दीपंकर, तारा व फूद्यःआदिब्वयेगु चलन दु । थथे ब्वयातःपिं द्यःपिन्तश्रावणकृष्ण चौथियादिनपूजायानाःजीगःबिइगु चलन दु । थनयाआजुपिं व समबन्धित द्यः थुवापिं सम्मिलितजुयाःआजुपिं व संघया दुजः मस्तय्त जीगः समे दानबिइगु चलन दु । थुगु जीगःबिइगु कार्यलिपाआजुपिं मुनां भोजन यायेमाःगु चलन दु ।
१३. अनालापूजा :-
थनयाआजुपिन्सं अनालाबलय् नं अनालापूजायानावयाच्वंगु दु ।
च्वय् न्ह्यथनागु पूजायाअतिरिक्तन्हापा माघशुक्ल पुन्हीकुन्हु भिन्छेबाहाःयाकचाबाहाः हेनुबाहालय् पूजायायेगु, श्रवणशुक्ल सप्तमीकुन्हुगुल्पापूजायायेगु आश्विनशुक्लनवमीकुन्हुकोजीपूजायानावयाच्वंगुखः, गुगु थौंकन्हय् मयायेधुंकल ।